Czym jest obrzęk limfatyczny?
Obrzęk limfatyczny jest stanem, w którym limfa gromadzi się w sposób niefizjologiczny w tkankach, ze względu na uszkodzenie naczyń limfatycznych lub węzłów chłonnych. Ta przewlekła choroba stanowi ważny problem zdrowotny w wielu krajach świata. Liczba chorych szacowana jest na ok. 250 mln. Każdego roku przybywa około 300 tys. nowych przypadków, co dzieje się za sprawą wzrostu zapadalności na choroby nowotworowe i rosnącej liczby interwencji chirurgicznych. W Polsce z obrzękiem limfatycznym funkcjonuje około 250-300 tys. osób, z czego około 1/3 kwalifikuje się do leczenia chirurgicznego. Rzetelna ocena rozpowszechnienia tego problemu jest jednak bardzo trudna.
Przyczyny i konsekwencje obrzęku limfatycznego
Ok. 95% przypadków stanowi wtórna postać obrzęku. Głównie są to pacjenci po leczeniu onkologicznym (z czego ok. 70% to kobiety, które przeszły leczenie raka piersi – aż 1 na 3 kobiety po mastektomii boryka się z tym problemem). Interwencja chirurgiczna w obrębie węzłów chłonnych oraz zastosowana radioterapia to główne przyczyny tej patologii. Wywołują ją również urazy i stany zapalne. Pozostałe, nieliczne przypadki to pacjenci z pierwotnymi obrzękami limfatycznymi (w tym dzieci z wrodzonymi obrzękami). Do czynników ryzyka choroby zalicza się również przebyte operacje naczyniowe, ale także otyłość i brak aktywności fizycznej.
Konsekwencją obrzęku limfatycznego, poza drastycznym obniżeniem jakości życia, jest podwyższone ryzyko groźnych powikłań i trwałej niepełnosprawności. Przebieg choroby może być tak dotkliwy, że prowadzi nawet do prób samobójczych, zwłaszcza w populacji młodych osób.
Różnorodność przyczyn obrzęku limfatycznego powoduje, że jego leczenie jest niezwykle trudne. Jednocześnie skutki nieleczonej lub źle leczonej choroby mogą być bardzo poważne, niejednokrotnie uniemożliwiają osobie chorej normalne funkcjonowanie.
Innowacyjne metody leczenia obrzęku – SUPERMIKROCHIRURGIA
Diametralną poprawę wyników leczenia pacjentów z obrzękiem limfatycznym, schorzeniem wydawałoby się nieuleczalnym, przyniosło dokładniejsze obrazowanie bezpośrednio w polu anatomicznym. Przełom w opiece nad pacjentami stanowi w tym względzie wykorzystanie w procesie diagnozy i terapii supermikroskopu.
Supermikroskopy znalazły zastosowanie w operacjach rekonstrukcyjnych, których celem było uzyskiwanie zbliżeń o bardzo dużej rozdzielczości przy minimalnych średnicach naczyń lub nerwów. Pozwoliły one na niespotykaną jak dotąd wizualizację struktur anatomicznych takich jak: naczynia tętnicze, żylne i chłonne oraz nerwy o średnicy poniżej 0,8 mm. Stało się to możliwe dzięki powiększeniu obrazu powyżej zakresu 40x. Zakres roboczy supermikroskopów pozwala na uzyskanie powiększenia do 57-77x przy zachowaniu wysokiej rozdzielczości optycznej. Tak unikatowe poszerzenie zakresu rozdzielczości zapewnia wyraźne uwidocznienie zewnętrznej i wewnętrznej powierzchni ścian i światła naczynia. Pozwala na skuteczne przeprowadzenia igły ze szwem i uniknięcie potencjalnego, niezamierzonego zamknięcia, co może przyczyniać się do braku funkcji po przeprowadzonym leczeniu operacyjnym. Wykonanie supermikrozespoleń w dobrej wizualizacji zmniejsza ryzyko nieprawidłowego zespolenia, którego konsekwencją poza niepowodzeniem procedury jest ryzyko martwicy, zakażenia i powikłania gojenia. Supermikroskopy posiadają ponadto wbudowane wyposażenie dające możliwości śródoperacyjnego wykorzystania systemów wspierających tj. kamery bliskiej podczerwieni do fluorescencyjnego obrazowania naczyń i tkanek, wizualizacja perfuzji tętniczo-żylnej oraz przepływu limfy – na podstawie barwników ICG (zieleni indocyjaninowej czy fluoresceiny).
Wszystkie te innowacyjne cechy spełnia supermikroskop chirurgiczny MM51, który wykorzystywany jest w leczeniu obrzęku limfatycznego w naszym Szpitalu. Oprócz mikroskopu w procesie operacyjnym wykorzystywane są unikalne supermikroinstrumenty dedykowane do wykonywania zespoleń super-mikrochirurgicznych. Są to jedyne na świecie, wykonane ręcznie, tytanowe narzędzia, o parametrach umożliwiających przeprowadzenie zabiegów wymagających użycia najmniejszych dostępnych na świecie szwów i przeprowadzenia zespoleń naczyniowych o średnicy poniżej 0,75 mm, dzięki najmniejszym na świecie precyzyjnym i wyprofilowanym końcówkom instrumentów (o wielkości do 0,05 mm).
Specjalistyczną, ręcznie wykonaną tytanową konstrukcję, stworzoną z obserwacji potrzeb chirurgów zajmujących się leczeniem obrzęku chłonnego, cechują:
- unikatowa skuteczność chwytania – instrumenty mocno i stabilnie chwytają igłę bez ryzyka jej zgięcia, złamania;
- brak efektu magnetyzowania – igły nie przyklejają się do końcówki instrumentu podczas pracy;
- niska waga – doskonały stosunek masy do wytrzymałości, waga jest prawie 60% mniejsza niż
w przypadku konwencjonalnych narzędzi ze stali nierdzewnej;
- wykluczenie refleksji świetlnej – dzięki powłoce w różnych kolorach, na powierzchni produkty są pozbawione odbić, co zmniejsza zmęczenie oczu;
- specjalnie wykończona powierzchnia, dzięki której zakrzepła krew nie przykleja się do końcówek instrumentów;
- odporność na korozję – dzięki wykonaniu ze stopu tytanu.
Supermikroskop MM51 jest używany przez najbardziej uznanych na świecie chirurgów rekonstrukcyjnych. Jest on uznawany za niezbędny instrument dla skutecznego wykonywania super-chirurgicznych zespoleń naczyń lub nerwów o średnicy mniejszej niż 1 mm. Wysoki poziom synergii między człowiekiem a urządzeniem umożliwia chirurgom naturalne odczucie, precyzyjną i stabilną wizualizację podczas operacji, zaś niezależne obrazowanie każdego okularu pozwala na uniknięcie objawów zmęczenia i zawrotów głowy nawet podczas wielogodzinnego użytkowania.
Jak przebiega zabieg?
Zabieg ma na celu odbarczenie częściowo niewydolnego układu limfatycznego. Podczas operacji oceniany jest przebieg dróg chłonnych i strefa ich uszkodzenia poprzez obrazowanie z użyciem światła bliskiej podczerwieni. Naczynia chłonne i limfa są bezbarwne, dlatego stosuje się obrazowanie fluorescencyjne z wykorzystaniem zieleni indocyjaninowej. Podczas zabiegu wykonuje się kilka poprzecznych cięć o długości do 5 cm. Działające naczynia chłonne są pod mikroskopem zespalane
z wyselekcjonowanymi naczyniami żylnymi. W efekcie dochodzi do odprowadzenia chłonki z układu chłonnego do układu krwionośnego. W każdym naciętym miejscu zakładane są szwy na skórę i tkankę podskórną. Operacja trwa od 2 do 5 godzin, a efekty widoczne są już po miesiącu od jej wykonania.
W standardowych warunkach pacjent opuszcza szpital w po dwóch dniach.
Korzyści leczenia z wykorzystaniem supermikroskopu
Wykorzystanie specjalistycznego mikroskopu operacyjnego to poprawa skuteczności diagnozy i terapii oraz poprawa bezpieczeństwa i jakości życia pacjentów. To także wysoka skuteczność i minimalne ryzyko powikłań. Dzięki zaawansowanej technologii mikroskopu i uzyskiwaniu wysokiej jakości obserwowanego pola, diagnostyka staje się bardziej precyzyjna, spersonalizowana i bardziej efektywna, co przekłada się na osiąganie lepszych efektów leczenia nawet w najbardziej skomplikowanych przypadkach klinicznych. Obrazowanie cyfrowe nie tylko poprawia dokładność diagnostyczną ale ułatwia również standaryzację wyników badań naukowych. To bardzo ważny krok
w kierunku poprawy jakości życia pacjentów, zmniejszenia ryzyka powikłań, czyli poprawy bezpieczeństwa pacjenta, jak również podniesienia komfortu pracy lekarzy.
W Klinice Chirurgii Plastycznej SPSK im. prof. W. Orłowskiego CMKP, kierowanej przez prof. Bartłomieja Noszczyka, supermikrochirurgią zajmuje się zespół stworzony przez specjalistkę cieszącą się międzynarodowym uznaniem – Panią dr n. med. Natalię Krześniak. Jej działalność wpisuje się w najbardziej innowacyjne światowe trendy w zakresie metod operacyjnego leczenia obrzęku limfatycznego. Szpital im. prof. W. Orłowskiego jest bowiem na dzień dzisiejszy jednym z niewielu w Polsce (jednym z kilku w Europie) ośrodkiem, realizującym świadczenia w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia, dysponującym supermikroskopem o dokładnie takich parametrach i możliwościach technologicznych jak opisano powyżej. Kolejny raz z dumą możemy stwierdzić, że wyznaczamy najwyższe standardy specjalistycznej opieki zdrowotnej.
Wykorzystanie supermikroskopu w leczeniu obrzęku limfatycznego to połączenie praktyki klinicznej
z nauką. Zakup mikroskopu został sfinalizowany w ramach projektu naukowego pn. „Rozwój nowoczesnych metod operacyjnego leczenia obrzęku limfatycznego” (dotacja celowa przekazana przez Ministerstwo Edukacji i Nauki na działalność naukową).
